Eiríkur Rögnvaldsson
Um breytingar á mannanafnalöggjöf
Innanríkisráðuneytið
hefur samið drög
að nýju frumvarpi „um breytingar á lögum um þjóðskrá og almannaskráningu“. Samkvæmt
þessu frumvarpi myndu lög
um mannanöfn falla brott í heild sinni, en inn í nýju lögin kæmu nokkur
ákvæði um mannanöfn og skráningu þeirra. Ráðuneytið hefur óskað
eftir samráði við almenning um þessar breytingar. Með athugasemdunum sem
hér fara á eftir er ég að bregðast við þeirri ósk.
1. Um ákvæði gildandi laga sem falla
brott
Í
athugasemdum
við frumvarpsdrögin eru talin upp í níu liðum þau ákvæði núgildandi mannanafnalaga
sem falla brott. Þessir liðir eru hér teknir upp skáletraðir og gerðar
athugasemdir við hvern fyrir sig.
a. Ákvæði um hámarksfjölda nafna.
Engin
ástæða, nema e.t.v. praktísk, er til að takmarka hámarksfjölda nafna.
b. Ákvæði um að eiginnafn skuli geta
tekið íslenska eignarfallsendingu eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli, megi
ekki brjóta í bága við íslenskt málkerfi og skuli ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls nema hefð sé fyrir öðrum rithætti þess.
Framangreind
ákvæði eru sett til verndar íslenskri tungu og eru þannig út af fyrir sig góðra
gjalda verð. En þau eru öll vandmeðfarin og háð túlkun. Í sjálfu sér geta
nánast öll nöfn tekið eignarfallsendingu; það eru helst kvenmannsnöfn sem enda
á -e (s.s. Maxine) sem
er erfitt að setja eignarfallsendingu á. Þótt örfáum öðrum nöfnum hafi verið
hafnað á þeirri forsendu að þau taki ekki eignarfallsendingu tel ég það hæpna túlkun.
Mannanafnanefnd hafnaði t.d. karlmannsnafninu
Ofur m.a.
á þessari forsendu, sem og þeirri að það virtist „annaðhvort leitt af atviksorðinu
eða forliðnum ofur“. En engin nauðsyn
er að skilja nafnið á þann hátt – hvorugkynsnafnorðið ofur er til, í eignarfalli ofurs.
Við
beitingu hefðarákvæðisins hefur mannanafnanefnd komið sér upp ákveðnum vinnulagsreglum.
Það er vitaskuld lofsvert og dregur úr hættu á því að sambærileg mál séu
afgreidd á mismunandi hátt. En viðmiðin í þessum reglum eru umdeilanleg og eiga
sér ekki beina stoð í lögum, þótt þau séu vissulega nefnd í athugasemdum með frumvarpi til gildandi laga.
Ekki er það
síður túlkunaratriði hvort nöfn brjóti í bága við íslenskt málkerfi. Þegar
þessu ákvæði hefur verið beitt er oft vísað til þess að í nöfnum komi fyrir
hljóð eða hljóðasambönd sem ekki eru í íslensku, en einnig til
orðmyndunarfræðilegra atriða. Þannig hefur þríliðuðum nöfnum verið hafnað á
grundvelli þessa ákvæðis (t.d. Jónheiðar, Aðalvíkingur). Þar
er vísað í umfjöllun í athugasemdum með frumvarpi til gildandi laga, en
varla er þó hægt að fullyrða að öll slík nöfn brjóti í bága við íslenskt
málkerfi (sbr. t.d. Gunnþórunn). Á
grundvelli þessa ákvæðis hefur einnig stundum verið hafnað karlmanns- og
kvenmannsnöfnum án nefnifallsendingar (t.d. Víking, Svanhild) vegna
þess að þau hafa verið talin breyting eða afbökun á nöfnum sem fyrir eru (Víkingur, Svanhildur), en einnig eru dæmi um að slík nöfn hafi verið samþykkt
(t.d. Auðberg, Rögnvald) þótt
sömu nöfn með nefnifallsendingu séu á mannanafnaskrá (Auðbergur, Rögnvaldur) og
er ekki ljóst hver ástæðan er fyrir þessu ósamræmi. Þar að auki hefur mannanafnanefnd
stundum hafnað nöfnum á merkingarlegum forsendum með vísan til þessa ákvæðis
(t.d. Aðalvíkingur, Reykdal; bæði
nöfnin voru reyndar samþykkt síðar). Þar tel ég að nefndin fari út á mjög hálan
ís.
Í fljótu
bragði virðist ritháttur vera algengasta orsök þess að nöfnum er hafnað. Þar er
um þrennt að ræða. Sumum nöfnum er hafnað vegna þess að í þeim koma fyrir
bókstafir sem ekki teljast til íslenska stafrófsins (einkum c, w
og z, sbr. Nicoletta, Werner, Líza). Þetta
er í sjálfu sér skýrt viðmið. Sumum nöfnum er hafnað vegna þess að í þeim koma
fyrir stafastæður sem ekki eru venjulega ritaðar saman í íslensku, t.d. ia (Emilia), ie (Diego) o.fl.
Þarna geta ýmis álitamál komið upp og ekki virðist fullt samræmi í úrskurðum
mannanafnanefndar hvað þetta varðar. Þannig er (e)id leyft (Heida, Alida) og ae (Gael) en
þær stafastæður eru tæpast íslenskulegri en hinar fyrri. Sumum nöfnum er svo
hafnað vegna þess að um er að ræða óvenjulegan rithátt á nöfnum sem til eru í
málinu (t.d. Dyljá, en
hins vegar var Marínó
samþykkt þótt Marinó væri fyrir á
skrá). Þarna geta líka komið upp ýmiss konar álitamál; ekki er alltaf skýrt
hvenær um er að ræða tvenns konar rithátt sama nafns og hvenær er beinlínis um
tvö mismunandi (en lík) nöfn að ræða (t.d. var Jósebína samþykkt þótt Jósefína væri fyrir á skrá).
Ég legg
áherslu á að í langflestum tilvikum eru úrskurðir mannanafnanefndar ótvírætt
réttir og óumdeilanlegir, miðað við þau lög sem henni er gert að starfa eftir.
Það sem hér er sagt um umdeilanlega úrskurði nefndarinnar og það sem mér
virðist ósamræmi í úrskurðum er ekki sagt henni til hnjóðs, enda er hlutskipti
hennar ekki öfundsvert. Þetta er dregið hér fram til að benda á hversu snúin lögin
eru í framkvæmd, og hversu vandasamt er að beita þeim á samræmdan og
sanngjarnan hátt.
En þrátt
fyrir að framangreind ákvæði séu sett til verndar íslenskri tungu eiga erlend
mannanöfn tiltölulega greiða leið inn í málið, eins og auðséð er þegar úrskurðir mannanafnanefndar eru
skoðaðir. Það skiptir vart sköpum fyrir framtíð tungunnar
hvort haldið er í þær hömlur sem eru á upptöku nýrra erlendra (og innlendra) nafna.
Mannanöfn eru svo sérstakur og afmarkaður hluti tungumálsins að
ekki er líklegt að þau hafi veruleg áhrif á aðra þætti þess, enda eru nýleg
nöfn sem reyna á ákvæði mannanafnalaga flest eða öll mjög sjaldgæf.
Hér verður
líka að horfa til fleiri þátta. Nöfn eru tilfinningamál og nafnréttur manna
ríkur, eins og staðfest er með ýmsum dómum, bæði frá Mannréttindadómstól Evrópu, Héraðsdómi
Reykjavíkur o.fl., og með vísun til t.d. mannréttindasáttmála Evrópu og stjórnarskrár Íslands. Ríkar ástæður verða að vera til þess
að sá réttur sé skertur.
c. Ákvæði um að stúlku skuli gefa
kvenmannsnafn og dreng karlmannsnafn.
Ekki verða
séð nein rök fyrir því að hafa skörp skil milli karlmanns- og kvenmannsnafna.
Útilokað er að fella það undir vernd íslenskrar tungu – nöfnin eru að
sjálfsögðu jafníslensk (eða óíslensk) hvort sem karlar eða konur bera þau. Ekki
er heldur einhlítt að samræmi sé milli kyns nafnbera og málfræðilegs kyns
nafns, sbr. Sturla sem er
karlmannsnafn en hefur beygingu kvenkynsorða. Fáein nöfn eru eða hafa verið
notuð bæði sem karlmanns- og kvenmannsnöfn, t.d. Auður
og Blær,
og dæmi eru um nöfn sem eru karlmannsnöfn í erlendum tungumálum en kvenmannsnöfn á
Íslandi, og öfugt.
Sumt fólk er hvorki
fullkomlega karlkyns né kvenkyns, skilgreinir sig hvorki sem karlkyns né kvenkyns, eða vill ekki opinbera kyn sitt eða kynvitund. Engin ástæða er fyrir löggjafann að krefjast þess að allir
heiti nafni sem opinberar kyn þeirra, kyn sem fólkið er kannski ekki sátt við.
Það þætti vitaskuld fráleit og ósiðleg hugmynd að gá milli fóta fólks til að
athuga kyn þess – en við þurfum þess ekki heldur, nafnið er alveg jafn
afhjúpandi. Trú er einkamál fólks, stjórnmálaskoðanir og kynhneigð líka, og
aldur getur verið viðkvæmt mál. Kyn og kynvitund ætti vitaskuld að falla í sama
flokk – vera einkamál fólks, sem það ætti ekki að vera skyldugt til að opinbera
með nafni sínu. Þetta er augljóst mannréttindamál og mjög nauðsynlegt að afnema
þessi skil og leyfa kynhlutlaus nöfn.
d. Ákvæði um að eiginnöfn megi ekki
vera þannig að það geti orðið nafnbera til ama.
Í
umræðunni hefur því stundum verið haldið fram að þetta ákvæði sé börnum
nauðsynleg vernd. Ákvæðið er þó af ýmsum ástæðum erfitt í framkvæmd. Eitt
er að það er vitanlega matskennt hvað geti orðið fólki til ama. Vald til að
meta það er algerlega lagt í hendur mannanafnanefnd sem er skipuð málfræðingum
og lögfræðingum en ekki t.d. sálfræðingum og
leikskólakennurum, og nefndin hefur engin viðmið í þessu mati. Því er hætt
við að beiting ákvæðisins verði tilviljanakennd. Annað er að ákaflega erfitt
er að segja til um það hvaða nöfn geti orðið mönnum til ama. Slíkt getur ráðist
af ýmsum tilviljunum og er háð þjóðfélagsbreytingum og málbreytingum. Sem dæmi
má nefna að sumar persónur, raunverulegar eða skáldaðar, geta fengið á sig svo
illt orð að það komi niður á nöfnum þeirra. Gróa
og Mörður eru góð dæmi um þetta (eins
og bent er á í Nöfnum Íslendinga
eftir Guðrúnu Kvaran og Sigurð Jónsson frá Arnarvatni). Auðvitað er engin leið
að sjá hvort tiltekið nafn gæti fengið á sig óorð einhvern tíma í framtíðinni
af svipuðum ástæðum.
Það
eru ekki miklar líkur á að foreldrar vilji gefa börnum sínum nöfn sem gætu
orðið þeim til ama, enda hefur sárasjaldan reynt á þetta ákvæði laganna. Þeir
sem eru orðnir sjálfráða geta líka breytt nafni sínu. En ef til stendur að gefa
barni ósæmilegt eða óviðurkvæmilegt nafn fellur það undir barnaverndarlög þar
sem segir m.a. í 1. grein: „Allir
sem hafa uppeldi og umönnun barna með höndum skulu sýna þeim virðingu og
umhyggju og óheimilt er með öllu að beita börn ofbeldi eða annarri vanvirðandi
háttsemi. Foreldrum ber að sýna börnum sínum umhyggju og nærfærni […].“ Augljóslega er það „vanvirðandi
háttsemi“ en ekki virðing, umhyggja og nærfærni að gefa barni óviðurkvæmilegt
nafn. Sérstakt amaákvæði í mannanafnalögum er því óþarft.
e. Ákvæði um millinöfn, hugtakið ekki lengur
notað.
Millinöfnum
var ekki síst komið á sem eins konar sárabót fyrr þá sem vildu nota
fjölskyldunöfn en höfðu ekki heimild til að nota ættarnöfn. Ef bann við upptöku
ættarnafna verður fellt úr gildi, svo og reglur um gerð eignnafna, verða sérstök
ákvæði um millinöfn óþörf; þau verða þá ýmist eiginnöfn eða kenninöfn eftir
ákvörðun hvers og eins.
f. Ákvæði
um ættarnöfn, engar takmarkanir verða á notkun ættarnafna og því fellur bæði á
brott öll vernd eldri ættarnafna, sem og bann við nýjum.
Það
ætti ekki að þurfa að rökstyðja að ákvæði mannanafnalaga um
ættarnöfn (8. og 9. grein laganna) standast ekki nútíma jafnréttishugmyndir.
Það gengur ekki að sumum sé heimilt að bera ættarnöfn og öðrum ekki. Það gengur
heldur ekki að ættarnöfn geti gengið til niðja þeirra sem báru ættarnöfn við
gildistöku laganna, en ættarnöfn þeirra sem fá íslenskan ríkisborgararétt með
lögum megi ekki ganga til niðja þeirra. Í athugasemdum með
frumvarpi til gildandi mannanafnalaga kemur fram að nefndin sem samdi lögin gerði
sér fulla grein fyrir þessari mismunun og hefði helst viljað leggja til að
ættarnöfn gengju framvegis ekki til niðja. Nefndin varð „þess hins vegar áskynja að víða væri
hörð andstaða gegn því að nokkuð yrði hróflað við ættarnöfnum“ og taldi sér því
ekki fært að halda þeirri hugmynd til streitu. En í ljósi þess að ekki
verður betur séð en þessi mismunun sé skýrt brot á 65. grein stjórnarskrár þar sem
segir m.a. að allir „skulu vera
jafnir fyrir lögum og njóta mannréttinda án tillits til […] ætternis […]“
getur ekki annað komið til álita en jafna rétt landsmanna hvað þetta varðar.
g. Ákvæði um að maður
skuli kenna sig til foreldra sinna ef hann ber ekki ættarnafn.
Oft
er bent á að Íslendingar hafi einir germanskra þjóða
varðveitt þann sið að kenna sig til föður eða móður, og mikilvægt sé að halda
þeim sið áfram. Undir það má vel taka. Stundum er látið að því liggja að bann
við upptöku ættarnafna sé liður í vernd íslenskrar tungu. Engin leið er hins
vegar að halda því fram. Þessi siður er hluti af íslenskri menningu, en ekki
sérstaklega af íslenskri tungu. Ættarnöfn eru í eðli sínu hvorki íslenskulegri
né óíslenskulegri en föður- og móðurnöfn. Fjöldi ættarnafna er af alíslenskum
rótum og óþarft að taka dæmi um það. Mörg ættarnöfn eiga sér vissulega
erlendan uppruna en sama má segja um eiginnöfn. Erfitt er að sjá að notkun
ættarnafna valdi einhverjum sérstökum málspjöllum.
Af
umræðunni mætti stundum draga þá ályktun að til stæði að banna mönnum að kenna
sig til föður eða móður. Um það er að sjálfsögðu ekki að ræða, en margir
virðast gera því skóna að ef upptaka ættarnafna yrði leyfð myndi kenning til
föður eða móður hverfa
á stuttum tíma. Það er auðvitað hugsanlegt en fjarri því að vera fullvíst.
Stundum er vísað til þess að föðurnöfn hafi horfið í Danmörku og Noregi á
stuttum tíma, en slíkar vísanir til ólíkra samfélaga á öðrum tímum hafa
takmarkað gildi. Nútímaviðhorf í jafnréttismálum eru t.d. líkleg til að valda
því að konur séu ófúsari en áður að taka upp ættarnafn eiginmannsins. Hér má
enn fremur benda á að vegna þess að Íslendingar hafa einir haldið þeim sið að
kenna sig til föður eða móður er það ákveðið þjóðareinkenni sem vel má hugsa
sér að margir vilji halda í þess vegna, en um slíkt var ekki að ræða í Danmörku
og Noregi. Einnig má vísa til þess að í Færeyjum mun hafa færst í vöxt á seinustu
árum að kenna sig til föður.
Hvað
sem líður áhyggjum af því að föður- og móðurnöfn hyrfu á stuttum tíma, og
hversu mikilvægt sem mönnum þykir að halda í þann sið, þá er ljóst að
núgildandi lög fela í sér mismunun sem ekki verður við unað í nútímaþjóðfélagi.
h. Ákvæði um
takmarkanir á notkun erlendra nafna.
Hér má vísa til athugasemda við b-lið. Réttur manns til nafns, og réttur foreldra til að ráða nafni
barns síns, er mjög ríkur og verður ekki takmarkaður nema hagsmunir
þjóðfélagsins krefji. Í þessu sambandi má nefna að það er alsiða að nefna börn í höfuð skyldmenna, ekki síst afa og
ömmu. Þetta þykir bera vott um ræktarsemi við ætt og uppruna og er mörgum mikið
tilfinningamál. En stundum er foreldrum beinlínis bannað að nefna börn sín í
höfuðið á afa og ömmu þótt vilji standi til þess. Fólk sem fær íslenskan ríkisborgararétt er vissulega ekki lengur
þvingað til að breyta nafni sínu, en því er meinað að fá nafna eða nöfnur þegar
barnabörnin koma, ef nöfnin sem um er að ræða eru ekki á mannanafnaskrá og
fullnægja ekki skilyrðum til að komast á hana. Þetta getur valdið miklum
sárindum og hugarangri þeirra sem í hlut eiga, enda augljós mismunun sem stenst
ekki nútímahugmyndir um jafnræði.
i. Ákvæði um takmarkanir á fjölda
nafnbreytinga.
Engin
sérstök ástæða er til að takmarka fjölda nafnbreytinga en sjálfsagt að taka
gjald fyrir nafnbreytingar umfram eina. Ólíklegt er að margir fari að stunda
það að breyta um nafn hvað eftir annað. Aðalatriðið er að kennitala sé einkvæm
skráning.
„Síðast en ekki síst felur frumvarpið
í sér að öll ákvæði gildandi laga um mannanafnanefnd og hlutverk hennar eru
felld á brott. Þá eru ákvæði um mannanafnaskrá einnig felld niður.“
Þetta
leiðir af sjálfu sér. Verði hin nýju frumvarpsdrög að lögum falla verkefni
mannanafnanefndar niður og mannanafnaskrá myndi ekki hafa neitt gildi.
2. Um ákvæði frumvarpsdraganna
Í
þeim frumvarpsdrögum
sem nú liggja fyrir segir:
Við
tilkynningu nafns til Þjóðskrár Íslands skal gefa upp fullt nafn einstaklings
þar sem tilgreint er að minnsta kosti eitt eiginnafn og eitt kenninafn.
Kenninafn skal vera kenning til annars eða beggja foreldra nema tilkynnandi
kjósi annað nafn sem kenninafn.
Meginkrafan
sem nauðsynlegt er að samfélagið geri til skrásetningar einstaklinga er sú að
allir séu skrásettir á einkvæman hátt, þannig að til sérhverrar skráningar
svari einn einstaklingur og öfugt. Kennitölur fullnægja þessari kröfu. En til
viðbótar er eðlilegt að gera þá praktísku kröfu að allir séu skrásettir með
nafni sem notað er í daglegu lífi og á ýmsum opinberum skjölum, s.s. vegabréfi,
ökuskírteini o.s.frv.
Það
er hins vegar engin sérstök ástæða til þess að nafnið sé samsett af eiginnafni
og kenninafni, þótt það sé vissulega meginreglan víðast hvar. En ef Magnús Þór
Jónsson vildi vera skráður í þjóðskrá sem Megas, eða Björk Guðmundsdóttir sem
Björk, eða Örn Elías Guðmundsson sem Mugison, eða Sigrún Hjálmtýsdóttir sem
Diddú, þá verður ekki séð hvaða málefnaleg rök mæla gegn því. Hinn praktíski
tilgangur þess að hafa nafn samsett úr eiginnafni og kenninafni er fyrst og
fremst sá að aðgreina þá sem heita sama eiginnafni. Ef eitt nafn fullnægir
þeirri þörf er engin ástæða fyrir samfélagið til að krefjast fleiri nafna.
Eftir sem áður má búast við því að flestir noti bæði eiginnafn og kenninafn.
Mikilvægt
er einnig að ekki eru settar reglur um hvernig kenning til föður og móður skuli
vera, eins og er í gildandi
lögum þar sem segir að karlar skuli nota „son“ en konur „dóttir“.
Frumvarpsdrögin gefa möguleika á því að þeir sem vilja noti kynlaust form, t.d.
„bur“ sem dómnefnd í nýyrðasamkeppni Samtakanna 78 mælti
með.
Í
frumvarpsdrögunum
er gert ráð fyrir nýrri tegund, svonefndu birtingarnafni:
Birtingarnafn
skal dregið af fullu nafni og innihalda að minnsta kosti eitt kenninafna og
eitt eiginnafna hans. Sé óskað eftir að birtingarnafn sé stytt með tilteknum
hætti skal það tekið fram í tilkynningunni.
Ekki
er ljóst hvað þetta merkir – hvar umrædd stytting eigi að koma fram. Ef hún
birtist í þjóðskrá hlýtur hin stytta mynd þar með að vera orðin birtingarmynd
nafnsins. E.t.v. merkir þetta að í birtingarmynd megi nota stytta mynd af
eiginnafni og/eða kenninafni. Þetta þyrfti að vera skýrt. En engin sérstök
ástæða virðist til að krefjast þess að ákveðin tengsl séu milli fulls nafns og
birtingarnafns. Það mætti alveg hugsa sér einstakling sem væri skráður í
þjóðskrá sem Magnús Þór Jónsson að fullu nafni en hefði birtingarnafnið Megas,
o.s.frv.
Meginregla
frumvarpsdraganna
um gerð nafna er þessi:
Nöfn
skulu rituð með bókstöfum íslenska stafrófsins, þar með töldum viðurkenndum
sérstöfum. Eiginnöfn skulu vera nafnorð, auðkennd með stórum upphafsstaf og án
greinis. Sé eiginnafn af íslenskum uppruna skal það falla að íslensku
beygingarkerfi en það er ekki skilyrði ef um viðurkennt erlent nafn er að ræða.
Það
er eðlileg krafa að nöfn skulu rituð með bókstöfum íslenska stafrófsins; Boris og Alexis geta ekki búist við að vera skráðir
Борис og Αλέξης í
þjóðskrá. Einnig væri eðlilegt að vísa til viðurkenndra umritunarreglna, ef
til eru, fyrir nöfn sem upprunin eru í öðru stafrófi. Það þarf hins vegar að
skilgreina nánar hvað eru „viðurkenndir sérstafir“; væntanlega c, q,
w, z. Ákvæðið um að eiginnöfn skulu vera nafnorð er annars vegar
undarlegt og hins vegar eiginlega merkingarlaust. Orð sem notað sem nafn verður
sjálfkrafa að nafnorði, í þeirri notkun. Varla er ætlunin að banna að t.d. lýsingarorð
séu notuð sem mannanöfn, enda fjölmörg fordæmi fyrir því að svo sé gert; nægir
að nefna Bjartur og Björt. Ekki verða heldur séð nein
efnisleg rök fyrir því að mannanöfn skulu vera án greinis.
Ekki
er ljóst hvað það merkir að nöfn skulu „falla að íslensku beygingakerfi“.
Trúlega á þetta að koma í stað ákvæðis núgildandi laga um að nöfn skulu taka
íslenska eignarfallsendingu. Hins vegar er óljóst hvernig á að fylgja þessu
ákvæði eftir. Ekki kemur fram í frumvarpinu að skrá skuli aðrar myndir nafns en
nefnifallsmyndina, og þá reynir ekkert á það hvort nafnið fellur að
beygingakerfinu. Þarna kemur líka fram mismunun milli innlendra nafna og viðurkenndra
erlendra nafna, sem ekki þurfa að falla að íslensku beygingakerfi.
Svo
má spyrja hvað það merki að nöfn séu „af íslenskum uppruna“. Í athugasemdum með
frumvarpi til gildandi mannanafnalaga er tekið dæmi af merkingarlausum
strengjum eins og Skjarpur og Skunnar sem „verða því heimil, rétt eins
og Garpur og Gunnar“. Spurningin er þá hvort slík nöfn teldust „af íslenskum
uppruna“. Þetta þyrfti að skýra nánar.
3. Niðurstaða
Niðurstaða
mín er þessi: Engin ástæða er til að ætla að íslenskri tungu stafi hætta af
þeim breytingum sem felast í hinum nýju frumvarpsdrögum. Erlend mannanöfn eiga
nú þegar greiða leið inn í málið og ekki hefur verið sýnt fram á að þau hafi
valdið málspjöllum. Kenning til föður og móður er vissulega hluti íslensks
menningararfs en ættarnöfn eru samt ekkert síður hluti íslenskrar tungu en
föður- og móðurnöfn. Ekkert liggur fyrir um það að kenning til föður og móður
hverfi á stuttum tíma þótt ættarnöfn verði almennt leyfð.
Hin
nýju frumvarpsdrög
eru veruleg réttarbót og afnema þá mismunun sem felst í gildandi lögum og er í
raun mannréttindabrot. Þó þarf að endurskoða nokkur ákvæði draganna og skýra
önnur betur.