Hvað voru Grikkir að hugsa?
|
Ungt fólk á öllum aldri studdi yfirleitt inngöngu Grikklands í ESB 1981.
Fyrir þessu fólki vakti, líkt og mörgum Íslendingum, að Grikkir myndu
læra af aðildinni, hverfa frá suður-evrópsku sjúski og fúski og byrja
smám saman að líkjast frekar löndunum í norðanverðri álfunni og
Mið-Evrópu. Þetta var lykilhugsunin: að taka framförum í góðum
félagsskap. |
Og víst hefur Grikkland tekið stakkaskiptum. Aþena er nær óþekkjanleg
frá 1981, þegar ég kom þangað fyrst: hún var þá þriðjaheimsborg og er nú
heimsborg. Mér skilst, að sveitirnar hafi einnig tekið miklum framförum,
og það hafa grísku eyjarnar sannarlega gert. Svo er fyrir að þakka bæði
kostunum, sem fylgja aðild að ESB – framförum í hagstjórn, betra
skipulagi, aðhaldi, aga, eftirliti o.s.frv. auk lægri vaxta – og miklu
fjárstreymi frá ESB til Grikklands, þar eð Grikkir hafa fengið að njóta
þess, að þeir að búa á útjaðri Evrópu. ESB er annt um afskekktar
byggðir. |
En þetta reyndist ekki duga, þar eð gerspillt stjórnmálastéttin gekk á
lagið. Hún notaði skjólið af ESB-aðildinni ekki bara til að byggja
landið og búa í haginn fyrir framtíðina, heldur einnig til að mylja
undir sjálfa sig og sína, þenja ríkisbáknið út og hlífa skipakóngum og
öðrum auðmönnum við skattheimtu, þannig að fullt af venjulegu fólki
ákvað þá að skjóta sér einnig undan sköttum, svo að skattsvik urðu að
þjóðaríþrótt. Ríkisstjórnin reyndi að breiða yfir hallareksturinn með
því að falsa bókhaldið. ESB horfði í hina áttina. |
Klíkuskapur, spilling og fyrirgreiðsla handa sérhagsmunahópum leiddu til
mikillar sóunar almannafjár. Lægri vextir leiddu af sér tvöföldun skulda
ríkisins miðað við landsframleiðslu 1980-90, fyrstu tíu Grikklandsárin í
ESB. Lánsféð var notað til að treysta innanlandsfriðinn með því að
fjölga ríkisstarfsmönnum, auka lífeyri og efla heilbrigðisþjónustu og
ýmsa aðra þætti velferðarkerfisins, einkum handa þeim, sem höfðu orðið
út undan á tímum herforingjastjórnarinnar 1967-74. Eflingu
velferðarkerfisins fylgdi ekki nægur skilningur á nauðsyn gagngerra
skipulagsumbóta til að efla samkeppnishæfni grísks efnahagslífs í
Evrópu. Innstreymi fjárhagsaðstoðar frá ESB og lánsfjár frá erlendum
bönkum örvaði grískt efnahagslíf, en skaut samt ekki styrkum stoðum
undir sjálfbæran hagvöxt. Erlent framkvæmdafé nýttist ekki nógu vel, og
aðild Grikklands að ESB nýttist ekki heldur nógu vel, þótt landið hafi
haft 30 ár til að læra lexíuna. Þessi baneitraða blanda er frá mínum
bæjardyrum séð undirrót efnahagskreppunnar í Grikklandi. |
Meðbyrinn og meðgjöfin, sem leiddi af ESB-aðild Grikklands, reyndust því
vera blendin blessun. Slíkt gerist oft. Til eru lönd, þar sem
þróunaraðstoð hefur beinlínis hægt á framförum, þar eð löndin kunnu ekki
með auðfengið fé að fara. Og til eru lönd, sem náttúruauðlindagnægð
hefur leitt út í ógöngur, þar eð þau hafa ekki kunnað fótum sínum
forráð. Það þarf sterk bein til að þola góða daga, segir máltækið.
Aðildin að ESB hafði öðrum þræði svipuð áhrif á Grikkland eins og
olíugnægðin hefur haft á Nígeríu. |
Kannski hefði farið eins fyrir Íslandi, hefðum við gengið inn í ESB með
Austurríkismönnum, Finnum og Svíum 1994 eins og mér og mörgum öðrum
fannst þá tímabært. Kannski ekki. En nú, þegar reynsla Grikkja blasir
við, hafa Íslendingar enga afsökun fyrir að falla í sömu gryfju og
Grikkir. Ófarir Grikklands ættu því að geta orðið Íslandi hollt
vegarnesti inn í ESB, holl áminning, ákveði þjóðin að ganga þangað inn
að loknum samningum. Ófarir Grikklands eru því engin sönnun þess, að
Ísland eigi ekki erindi inn í ESB, heldur kannski þvert á móti, ef
eitthvað er. Við skulum ekki gleðjast yfir óförum Grikkja, heldur reyna
að læra af þeim. |