Hjálpartraust
|
Vaknaðu, sagði konan mín. Klukkan var þrjú um nótt. Ég hlýddi og
hlustaði með henni á dynki og brothljóð úr nærliggjandi íbúð, skerandi
skaðræðisvein og formælingar með málvillum, fimm á Richter.
Ástarfuglarnir voru eina ferðina enn að skiptast á húsgögnum, postulíni
og öðru lauslegu líkt og Liz Taylor og Richard Burton gerðu stundum í
svítunni sinni á Dorcesterhótelinu í London. Við hringjum í lögregluna,
sagði Anna. Eigum við ekki heldur að leyfa þeim að drepa hvort annað?
sagði ég. Við fórum aftur að sofa, en þó ekki fyrr en við sáum konuna
fara út. |
Þessi litla nætursaga rifjast upp fyrir mér nú að gefnu tilefni. Hví
skyldu skattgreiðendur í öðrum löndum hafa hug á að rétta Íslandi
hjálparhönd eins og allt er hér í pottinn búið? – frekar en mig langaði
að hringja í lögregluna um árið. Augu umheimsins hvíla á Íslandi. Mikill
fjöldi erlendra manna hefur beðið stórfellt fjárhagstjón af viðskiptum
við íslenzka fjárglæframenn. Málið myndi horfa öðruvísi við útlendingum,
hefðu íslenzk stjórnvöld strax við hrunið snúizt á sveif með fólkinu í
landinu gegn eigendum og stjórnendum banka og annarra stórfyrirtækja,
sem keyrðu landið í kaf. Hefðu stjórnvöld tekið máli fólksins og stofnað
til trúverðugrar rannsóknar á hruninu og aðdraganda þess undir
yfirstjórn óháðra erlendra manna, helzt fyrir opnum tjöldum, í stað þess
að draga lappirnar í lítt dulbúinni meðvirkni með ábyrgðarmönnum
hrunsins, nyti Ísland kannski meiri samúðar og skilnings úti í heimi. En
því er ekki að heilsa. Ríkisstjórnin gerir sér að því er virðist að góðu
þann rannsóknargrunn, sem Sjálfstæðisflokkurinn lagði í fyrri
ríkisstjórn í þeirri augljósu von, að ekkert óþægilegt kæmi upp úr
krafsinu. |
Allir Íslendingar vita, að réttarkerfið er skilgetið afkvæmi gömlu
helmingaskiptaflokkanna, enda nýtur það jafnlítils álits meðal
almennings og Alþingi samkvæmt skoðanakönnunum Capacents. Útlendingar
vissu þetta ekki áður, en þeir vita þetta núna, þar eð þeim hefur gefizt
ærið tilefni til að kynna sér innviði íslenzks samfélags. Spillingin á
Íslandi er nú altöluð í öðrum löndum. Erlendir bankar hafa nú hrundið af
stað hryðju málsókna á hendur gömlu bönkunum og ríkinu. Hugsanlega hefði
verið hægt að komast hjá slíkum málaferlum, svo sem tókst til dæmis í
Argentínu eftir hrunið þar 1999-2002, en Ísland nýtur ekki trausts.
Jafnvel Norðurlöndin virðast ekki kæra sig um að hjálpa til umfram
gjaldeyrislánin, sem samið hefur verið um, og þau lán fást ekki reidd
fram, þar eð stjórnvöld hafa ekki staðið til fulls við sinn hlut í
efnahagsáætluninni, sem þau sömdu um við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn í
nóvember 2008. Ríkisstjórnir Norðurlanda hafa sömu upplýsingar um
ástandið hér og við hin. Og hvað sjá þær? Þær sjá þjófabæli, þar sem
fáeinir menn létu greipar sópa og keyrðu fjárhag fjölda heimila og
fyrirtækja í kaf með stjórnvöld – einkum Sjálfstæðisflokkinn,
samstarfsflokka hans og sljóa, meðvirka stjórnsýslu – ýmist í ökusætinu
eða eftirdragi. |
Dæmin eru mörg. Nýir eigendur tóku við Sjóvá 2005 og réðu til sín
forstjóra beint frá Viðskiptaráði Íslands. Hann varð síðar formaður
Samtaka atvinnulífsins og stjórnarformaður Árvakurs í umboði Björgólfs
Guðmundssonar. Margir þóttust vita, að eigendurnir ætluðu sér að braska
með bótasjóðina. Eigendurnir tóku tuttugu milljarða króna arð út úr
félaginu og skildu þannig við, að ríkissjóður tók félagið yfir með
sautján milljarða króna framlagi frá skattgreiðendum til að komast hjá
gjaldþroti. Eigendur og stjórnendur félagsins hefðu alveg eins getað
rænt ríkissjóð milliliðalaust. Og tökum FL Group: þar sat í stjórn
fyrrum oddviti sjálfstæðismanna í borgarstjórn Reykjavíkur, allir sjóðir
tæmdust, og félagið fór í þrot, en oddvitinn hafði þá dregið sig
hljóðlega í hlé. Sjóður 9 í Glitni? Landsbankinn allur? Sama saga. |
Þetta var viðskiptalíkan víkinganna: þeir keyptu sér frið til að braska
með eigur annarra með því meðal annars að raða stjórnmálamönnum í
stjórnir fyrirtækja sinna. Stjórnmálastéttin hafði áður, með lögfestingu
kvótakerfisins, lagt blessun sína yfir brask með eigur annarra og
meðfylgjandi mannréttindabrot. Víkingum og öðrum kann að hafa yfirsézt,
að dómsmálin gegn þeim verða sum trúlega háð í erlendum réttarsölum.
Fólkið í landinu þarf þó því miður að una því, að Ísland er rúið
trausti, ekki bara sökudólgarnir. Ríkisstjórnir Norðurlanda virðast líta
svo á, að Ísland þurfi líkt og önnur lönd að ávinna sér og verðskulda þá
hjálp, sem landinu er veitt. Hjálpartraust er eins og lánstraust.
Hvorugt kemur af sjálfu sér.
|
Fréttablaðið, 24. september 2009.