Indverjar glíma frá fornu fari við ferns konar ranglæti, sem leitar á hugann um jólin.

   Tökum fyrst heimanmundinn, sem var bannaður með lögum 1961. Innheimta heimanmunds tíðkast samt sums staðar enn, einkum til sveita og í 640 þúsund þorpum, sem eru heimkynni þriggja af hverjum fjórum Indverjum skv. manntali 2001. Þorpið er líf og sál Indlands, sagði Gandí, landsfaðirinn, þótt almúginn færi þar næstum alls á mis um hans daga og geri það enn, enda streymir fólk til borga og bæja í leit að betra lífsviðurværi. Heimanmundarhefðin gerði eiginmönnum kleift að krefja fjölskyldu brúðarinnar um fjallháar fúlgur, stundum húsverð, fé, sem hefði verið betur varið til að kenna konunum að lesa og skrifa. Lögbannið gegn heimanmundinum hefur stuðlað að auknu læsi kvenna (nú er helmingur fullorðinna kvenna læs og skrifandi á móti fjórðungi fyrir 30 árum) og færri barnsfæðingum (indverskar komur eiga nú þrjú börn að jafnaði, ekki sex eins og 1961). Þær segjast helzt vilja láta tvö börn duga, fengju þær að ráða því sjálfar.

Stjórnarskrá Indlands frá 1950 leggur blátt bann við hvers kyns mismunun og þá um leið bann við mismunun eftir stéttum. Þar er sérstakt ákvæði um afnám sérstöðu hinna ósnertanlegu, lægstu stéttarinnar, sem fólk af öðrum stéttum vildi ekki og mátti ekki snerta fram að því. Aðalhöfundur indversku stjórnarskrárinnar var fyrsti maðurinn, sem brauzt til mennta úr stétt hinna ósnertanlegu, B. R. Ambedkar. Hann er dáður um allt Indland, næsti bær við Gandí. Stjórnarskrárákvæðið um hina ósnertanlegu hefur þó ekki dugað nema til hálfs, því að lengi lifir í glæðum gamalla fordóma og fáfræði. Stjórnarskrá Indlands er öðrum þræði viljayfirlýsing frekar en lagaboð líkt og í sumum öðrum stjórnarskrám.

Framför Indlands stendur á gömlum merg. Á 16. og 17. öld gátu nýfædd börn á Indlandi vænzt þess að komast fast að fimmtugu. Landið var ríkt, og fólkinu vegnaði vel. Margar glæsilegustu söguminjar landsins eru frá þeim tíma. Eftir það hallaði svo undan fæti, að meðalævin styttist um helming. Árið 1947 voru ævilíkurnar um 30 ár: nýfædd börn gátu þá að jafnaði vænzt þess að verða þrítug líkt og íslenzkir hvítvoðungar um 1870. Nú geta Indverjar vænzt þess að komast yfir sjötugt. Það er framför. Tekjur á mann á Indlandi voru þriðjungi minni en í grannlandinu Pakistan fyrir 30 árum, en eru nú fjórðungi meiri en í Pakistan. Enn er að sönnu langt í land, en þetta potast.